به مناسبت 26 دی، فرار شاه معدوم (1357 ه. ش)
شاه یا غلام!
یکی از مسائل مهم در روانشناسی، بحث شخصیت و نظریه های مربوط به آن است. به جرأت می توان گفت آنچه مطالعات پراکنده روانشناسی را انجسام می بخشد، تفسیر این یافته ها و مطالعات در قالب یک نظریه منسجمی است که بتواند رفتار انسان را در تمامی ابعاد شخصیتی توجهی و تبیین نماید. حال باید در رابطه با اشخاص مختلف، از عملکرد آنان، پی به شخصیتشان برد. یکی از شخصیت های تاریخ؛ محمد رضا پهلوی است که در این نوشتارِ کوتاه، به یکی از شخصیت های او می پردازیم:
چندیست که در رسانه های بیگانه محمد رضا را شخصی مقتدر معرفی می کنند در حالی که او بسیار ضعیف و بی هویت بود. ثریا اسفندیاری، همسر دوم شاه، در خاطراتش می نویسد: “دیگر نمی توانستم مرد ضعیفی را که به هیئت او در آمده بود، تحمل کنم، این شاه را که عرضه ی تصمیم گیری نداشت، این بازیچه ی دست قدرت های بزرگ را، این عروسک خیمه شب بازی را، که دائما بین عقاید این و توصیه های آن سرگردان بود!…” .
منبع: [کاخ تنهایی، خاطرات ثریا اسفندیاری صفحه۱۶۴]
آمریکایی ها جواب این همه خوش خدمتی شاه را اینگونه دادند:
ارتشبد حسن طوفانیان در خاطراتش می نویسد: سالیوان (سفیر آمریکا) و ژنرال هایزر (فرستاده ی رئیس جمهور آمریکا) نزد شاه رفتند. من ایستادم تا آن ها آمدند بیرون، فورا به پیش خدمت گفتم: من می خواهم بروم پیش شاه و رفتم. پرسیدم چه شد؟ شاه گفت: این ها به ما تکلیف کرده اند از کشور برویم.
گفتم: تکلیف کردند به شما بروید؟! برای چه تکلیف کردند؟ برای چه؟ یعنی چه؟
شاه گفت: ما که به انگلیس و آمریکا بد نکرده بودیم چرا این‌ها این کار را با من کردند؟“
منبع: [خاطرات ارتشبد حسن طوفانیان صفحه ۸۱]
این حقارت تا بدانجا ادامه داشت که حتی اجازه ورود شاه به آمریکا داده نشد.
اردشیر زاهدی در خاطرات خود می نویسد:
آقای هنری کیسینجر وزیر امور خارجه سابق آمریکا از افراد وفاداری بود که تقریباً هر روز به شاه در دو نوبت تلفن می‌کرد. یک روز که من در کنار اعلیحضرت بودم و کیسینجر تلفن کرد شاه به او گفت: اکنون متوجه شده‌ام که آمریکایی‌ها مردمی ناسپاس و نامرد هستند. من تمام عمرم را در خدمت به ایالات متحده آمریکا گذراندم و اکنون آمریکا حتی اجازه نمی‌دهد در یکی از بیمارستان‌های آن کشور بستری شوم…
منبع: [۲۵ سال در کنار پادشاه؛ خاطرات اردشیر زاهدی صفحه ۳۸۰]
