وجه نام‌گذاری روز عرفه
«عَرَفَه» کلمه‌ای عربی، به معنای فهم و شناختن چیزی همراه با تفکر و تدبر در آثار آن است. نام عرفه، از سرزمین عرفات (جایی در مکه که باید در این تاریخ در آن وقوف کرد) گرفته شده و گفته‌اند عرفات را از آن رو عرفات خوانده‌اند که زمینی مشخص و شناخته‌شده در میان کوه‌ها است.
آثار کهن مکه‌شناسی، مانند اخبار مکه، برای اشاره به سرزمین عرفات از کلمه «عرفه» نیز استفاده کرده‌اند. سخاوی تاریخ‌نگار قرن دهم قمری اهل مکه معتقد است که کلمه عرفات مانند «قصبات» (یعنی جمع) است و به هر نقطه‌از آن منطقه، «عرفه» گویند و نام کل منطقه، «عرفات» است.
اهمیت و فضیلت عرفه
روز عرفه روز آغاز مناسک حج است. حج گزاران در این روز در صحرای عرفات گرد هم می‌آیند و ضمن دعا و استغفار، از توفیق در ادای فریضه مهم حج شکرگزاری می‌کنند. نظر به اهمیت این روز، ادعیه و مناجاتی ویژه آن از معصومین و بزرگان دینی نقل شده است. در برخی منابع، دعایی از پیامبر(ص) برای این روز نقل شده است. از جمله مشهورترین این ادعیه، دعای عرفه امام حسین(ع) است که بسیاری از شیعیان هر ساله در نقاط مختلف دنیا، به قرائت آن در این روز اهتمام جدی دارند. از دعاهای مشهور دیگر برای این روز، دعای عرفه امام سجاد(ع) نقل شده است.
روایات بسیاری روز عرفه را به عنوان روزی ویژه برای بخشایش گناهان و استجابت دعامعرفی کرده‌اند. همچنین امامان شیعه احترامی خاص برای این روز قائل بوده و مردم را به بزرگداشت این روز فرا می‌خوانده‌اند و سائلان را به هیچ روی، دست خالی رد نمی‌کرده‌اند.
احکام فقهی روز عرفه
در فقه شیعه واجب است حج‌گزار از ظهر روز عرفات (۹ ذی‌الحجه) تا مغرب در عرفات وقوف کند؛ یعنی فرد حج‌گزار باید در صحرای عرفات بماند و از آنجا خارج نشود. این وقوف از ارکان حج است، بدین معنا که چنانچه حج‌گزار از روی عمد وبدون دلیل به عرفات نرود و دست‌کم مقداری هرچند کوتاه در آنجا نماند، حجش باطل خواهد بود.
برخی از اعمال شب و روز عرفه
۱.احیا و نماز و عبادت در شب عرفه
۲. دعا در شب عرفه (که گفته شده است مستجاب می‌گردد) .
۳. زیارت امام حسین (ع) در شب عرفه.
۴. غسل.
۵. روزه روز عرفه (اگر سبب ضعف و مانع از دعا و مناجات نشود) .
۶. قرائت دعای عرفه امام حسین علیه السلام (که بهتر است بعد از نماز عصر باشد) .
۷. قرائت دعای عرفه امام سجاد علیه السلام (که در صحیفه سجادیه موجود است).
۸. زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه.
۹. زیارت حضرت اباالفضل العباس (س) در روز عرفه .
۱۰. اعتراف و اقرار به گناهان.
۱۱. دو رکعت نماز که در رکعت اوّل بعد از حمد، سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره کافرون خوانده می‌شود. سپس چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد،پنجاه مرتبه سوره توحید (این نماز در واقع همان نماز حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام است) .
تسبیحات عشر حضرت رسول (ص) برای روز عرفه
سُبْحانَ الَّذى فِى السَّمآءِ عَرْشُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الاَْرْضِ حُکْمُهُ
منزه است خدایى که عرش او در آسمان و فرمان و حکمش در زمین است
سُبْحانَ الَّذى فِى الْقُبوُرِ قَضآؤُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْبَحْرِ سَبیلُهُ
منزه است خدایى که در گورها قضا و فرمانش جارى است منزه است خدایى که در دریا راه دارد
سُبْحانَ الَّذى فِى النّارِ سُلْطانُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْجَنَّهِ رَحْمَتُهُ
منزه است خدایى که در آتش دوزخ سلطنتش موجود است منزه است خدایى که در بهشت رحمت او است
سُبْحانَ الَّذى فِى الْقِیمَهِ عَدْلُهُ سُبْحانَ الَّذى رَفَعَ السَّمآءَ
منزه است خدایى که در قیامت عدل و دادش برپا است منزه است خدایى که آسمان را بالا برد
سُبْحانَ الَّذى بَسَطَ الاْرْضَ سُبْحانَ الَّذى لا مَلْجَاَ وَلا مَنْجا مِنْهُ اِلاّ اِلَیْهِ
منزه است خدایى که زمین را گسترد منزه است خدایى که ملجا و پناهى از او نیست جز بسوى خودش
پس بگو:
سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَکْبَرُ صد مرتبه
منزه است خدا و حمد از آن خدا است و معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگتر از توصیف است
و بخوان توحید صد مرتبه و آیه الکرسى صد مرتبه و صلوات بر محمّد و آل محمّد صد مرتبه و بگو
لااِلهَ اِلا اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیى وَیُمیتُ
معبودى جز خدا نیست یگانه اى که شریک ندارد پادشاهى خاص او است و از آن او است حمد زنده کند و بمیراند
وَیُمیتُ وَیُحْیى وَهُوَ حَىُّ لا یَموُتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَهُوَ عَلى کُلِّ شَىْءٍ
و بمیراند و زنده کند و او است زنده اى که نمیرد هرچه خیر است بدست او است و او بر هر چیز
قَدیرٌ ده مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَاَتوُبُ اِلَیْهِ ده مرتبه
توانا است آمرزش خواهم از خدایى که معبود بحقى جز او نیست که زنده و پاینده است و بسویش توبه کنم
یا اَللّهُ ده مرتبه یا رَحْمنُ ده مرتبه یا رَحیمُ ده مرتبه یا بَدیعَ السَّمواتِ وَالاْرْضِ یا ذَاالْجَلالِ وَالاِْکْرامِ ده مرتبه یا حَىُّ یا قَیُّومُ ده مرتبه یا حَنّانُ یا مَنّانُ ده مرتبه یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ ده مرتبه آمینَ ده مرتبه
دعای عرفه چیست؟
عرفه به واقع روز دعا و مسألت از خداوند متعال است و خداوند درهای مغفرت و رحمت خود را در این روز به روی بندگان باز میکند. یکی از اعمالی که در این روز وارد شده است، زیارت امام حسین (ع) است.
دعای عرفه نیز دعایی منسوب به امام حسین (ع) است که بنابر روایات، آن حضرت در روز نهم ذی‌الحجه (روز عرفه) در صحرای عرفات خوانده است. بنابر برخی شواهد، قرائت این دعا توسط امام حسین (ع)، مربوط به آخرین سفر حج ایشان نبوده است.
دعای عرفه، در بردارنده آموزه‌های عرفانی و عقیدتی است و افرادی که از فیض حضور در صحرای عرفات بی‌بهره مانده‌اند، در اماکن مذهبی شهر خود آن را قرائت می‌کنند.
غسل روز عرفه چگونه است؟
از غسل‌های مستحب ، غسل روز عرفه (نهم ذیحجه ) است. بهتر است پیش از ظهر به جا آورده شود. از برخی قدما نقل شده که وقت آن قبل از ظهر است.
غسل روز عرفه از غسل های مستحب می باشد. از آن در باب طهارت نام برده اند. این غسل نیز همانند سایر غسل ها انجام می شود با این تفاوت که نیت آن با سایر غسل ها متفاوت است.
همانطور که می دانید برای انجام غسل نیازی به نیت به صورت زبانی نیست و حتی اگر در ذهن خود نیت کنید کافیست. نیت غسل روز عرفه نیز به همین صورت است و همین که شما به قصد غسل روز عرفه شروع به غسل کردن کنید کافیست.
نماز روز عرفه چگونه خوانده می شود؟
یکی از مهمترین و توصیه شده ترین اعمال روز عرفه، خواندن نماز روز عرفه است. در مورد کیفیت و نحوه خواندن نماز روز عرفه در مفاتیح الجنان آمده است:
فرد نمازگزار برای قرائت این نماز بهتر است زیر آسمان رود و نماز ظهر و عصر خود را با رکوع و سجود نیکو به جای آورد و چون فارغ شود، دو رکعت نماز کند در رکعت اوّل بعد از حمد، سوره توحید و در دوم پس از حمد، سوره کافرون (قُل یا اَیهَا الْکافِروُنَ) را بخواند. همچنین آمده است، پس از آن چهار رکعت دیگر نماز گزارد که در هر رکعت پس از حمد، سوره توحید پنجاه مرتبه بخواند.» این نماز همان نماز حضرت امیرالمؤمنین ـ علیه‌السلام ـ است.
منبع : پایگاه اطلاع رسانی «تابناک»
